15 mei 2023
Auteur: Spirii
De elektrificatie van voertuigen is een zeer belangrijk onderdeel in de energietransitie, maar vormt een uitdaging voor het net. Nutsbedrijven en elektriciteitsnetwerkbeheerders moeten met laadpaalbeheerders praten om de problemen voor te zijn, zegt Tore Harritshøj van het EV-laadplatform Spirii. Een groot deel van de problemen binnen het net kunnen worden opgelost door relaties tussen elektriciteitsnetwerkbedrijven en laadpaalexploitanten.
Tore Harritshøj: ik spreek dagelijks met veel organisaties over het elektrificeren van voertuigen. Ik zie hoe het gebruik van elektrische voertuigen (EV’s) toeneemt en wat dit tegenhoudt. Hier komt een gemeenschappelijk thema naar voren. Terwijl de vraag naar het opladen van elektrische voertuigen dagelijks toeneemt, wordt het wachten op netaansluitingen ook steeds langer.
Ivo van Dam, CTO van PowerGo, weet daar alles van. Netbeheerders vertellen hem regelmatig dat hij soms pas over tien jaar een oplaadpunt op het elektriciteitsnet kan aansluiten. “Soms kunnen ze gewoon geen tijd noemen”, zegt Van Dam. “Dat is nog verontrustender.”
Het probleem speelt vooral in Nederland. Een blik op de beschikbare Nederlandse netcapaciteit laat zien dat het net in grote delen van het land maximaal is benut (zie kaart).
Capaciteit op het Nederlandse net (geel: beperkte capaciteit. Oranje: capaciteit kan beschikbaar komen door congestiebeheer. Rood: helemaal geen capaciteit). Bron: Netbeheer Nederland.
Een gebrek aan netaansluitingen is een groeiend probleem in een groot deel van Europa en de gevolgen zijn ernstig. Volgens de vereniging European Automobile Manufacturers Association waren in 2022 12% van de in Europa verkochte auto’s elektrisch. Om de Europese klimaatdoelstellingen te halen, betekent dit dat er in 2050 meer dan acht keer zoveel EV’s moeten zijn als nu.
Duur en tijdrovend
Versterking van het netwerk is niet alleen belangrijk om het opladen van elektrische voertuigen mogelijk te maken, maar ook om de toenemende hoeveelheid hernieuwbare energie aan te kunnen. De International Energy Agency schat dat het gemiddeld tien jaar duurt om een bovengrondse transmissielijn aan te leggen in Europa of de Verenigde Staten.
De Europese brancheorganisatie van distributienetbeheerders Eurelectric heeft reeds gewezen op de behoefte aan meer investeringen om het probleem aan te pakken en heeft gezegd dat de Europese netten 400 miljard euro nodig hebben om de energietransitie te ondersteunen.
Ondertussen zijn de regels voor netaansluitingen verre van eenvoudig. Dit is begrijpelijk gezien het noodzakelijk is om black-outs te voorkomen, maar het maakt de vooruitzichten voor de elektrificatie van voertuigen er niet beter op.
Waardevol bezit
Er is een onderdeel die netbeheerders in hun voordeel kunnen gebruiken terwijl ze de infrastructuur verbeteren. En dat zijn de oplaadpunten voor elektrische voertuigen.
Je kan laadpunten beschouwen als een probleem voor het netwerk omdat ze belastingen creëren op plaatsen waar het netwerk niet op berekend is. Deze visie gaat voorbij aan de manieren waarop laadpunten het net kunnen helpen.
Het eerste punt is dat moderne laadpunten voor elektrische voertuigen allesbehalve ‘passieve belastingen’ zijn. In plaats daarvan zitten ze vol intelligentie, waardoor oplaadpunten kunnen fungeren als een dynamisch platform tussen het elektriciteitssysteem en een groeiende groep stroomgebruikers.
Op basis van de toestand van het net kan een laadpuntenplatform eigenaars van EV’s aanmoedigen om op de ene bepaalde plaats op te laden in plaats van op een andere. Het feit dat EV’s zich kunnen verplaatsen maakt hen waardevol als laadbron.
Laders en batterijen
Zogenoemde dynamische load balancing kan er voor zorgen dat het opladen relatief weinig impact heeft op het netwerk. Daarbij kan ‘time-of-use pricing’ EV-bestuurders helpen toegang te krijgen tot lagere tarieven op tijdstippen die het beste werken voor het energiesysteem. Ook PowerGo zal dit binnenkort inzetten.
Laadpunten zijn ook een goede combinatie met energieopslag, waarbij de veerkracht van het netwerk verbetert kan worden. In Nederland installeert PowerGo batterijen naast sommige van zijn oplaadpunten om ervoor te zorgen dat het kan omgaan met een piekvraag die de capaciteit van de netaansluiting overstijgt.
Hierdoor kan het netwerk veel meer dan voorheen, omdat batterijen zowel kunnen terugleveren als afnemen. Batterijen en versterkingen van het net vullen elkaar aan en helpen allebei de draagkracht van het net te verbeteren. Dit leidt tot de derde en op lange termijn mogelijk belangrijkste manier waarop oplaadpunten het net kunnen helpen.
Vehicle-to-grid
Momenteel fungeren oplaadpunten uitsluitend als laadpunten, maar met V2G, vehicle-to-grid (voertuig-naar-net), mogelijkheden zouden ze ook een deel van de energie die is opgeslagen in de EV-batterijen kunnen opnemen en terugvoeren naar het systeem wanneer dat nodig is.
De Britse Energy Systems Catapult, een technologische incubator, gelooft dat V2G over een aantal jaren meer dan 50 gigawattuur aan flexibele capaciteit per jaar aan het systeem kan leveren – meer dan 19 keer alle batterijopslag die momenteel in het Verenigd Koninkrijk is geïnstalleerd.
De mogelijkheid om deze enorme, intelligent beheerde capaciteit aan te boren kan revolutionair zijn voor netwerkbeheerders, zodat zij massale golven van hernieuwbare energie kunnen opvangen en gemakkelijker lokale pieken in de vraag kunnen opvangen. Om van deze grote kans te profiteren, moeten nutsbedrijven en netwerkbedrijven vandaag nog beginnen te praten met exploitanten van oplaadpunten.